Z przeszłości Ziemi Jarocińskiej jest próbą ukazania dziejów regionu od czasów prehistorycznych po lata drugiej wojny światowej. Prezentowane na wystawie obiekty obejmują trzy grupy tematyczne: archeologię, historię i etnografię.

Pierwsza część poświęcona jest rozwojowi społeczeństw pradziejowych Ziemi Jarocińskiej. Najstarsze eksponaty są potwierdzeniem występowania w środkowej epoce kamienia (ok. 8000 - 4500 l. p.n.e.) grup zbieracko - łowieckich nad brzegami Warty, Obry, Lutyni i Lubieszki. Zdecydowanie rolniczo - hodowlany charakter miały społeczeństwa epoki brązu (ok. 1800 - 650 l. p.n.e.). Świadczą o tym między innymi eksponowane obiekty z cmentarzysk kultury łużyckiej w Jarocinie i Nowym Mieście nad Wartą. W okres epoki żelaza wprowadza wyposażenie grobu z cmentarzyska kultury pomorskiej w Jaraczewie (ok. 400 - 300/200 l. p.n.e.). Z epoką tą związane są także przedmioty z cmentarzysk ciałopalnych kultury przeworskiej (150 - 100 l. p.n.e.) w Twardowie, Przybysławiu, Nowym Mieście, Górze. Ciekawie prezentują się również znaleziska z cmentarzyska ciałopalnego kultury łużyckiej i przeworskiej w Osieku (I - II wiek n.e.).

W średniowieczu (VI - XIII wiek n.e.) Ziemia Jarocińska stała się częścią państwa wczesnopiastowskiego. Dowodem tego są naczynia z grodziska w Golinie, które zniszczone zostało w czasie najazdów czeskich w 1038 roku.

W okresie rozbicia dzielnicowego, obok własności książęcej, pojawiła się własność rycerska. Śladem tej ostatniej są przedmioty z grodzisk stożkowatych kryjących w sobie resztki siedzib rycerskich znakomitych rodów – Zarembów w Jarocinie i Doliwów w Nowym Mieście. Na początku XVI wieku na jarocińskim grodzisku wzniesiona została nowa, murowana siedziba właścicieli miasta, tzw. Skarbczyk, z którego pochodzi zespół późnogotyckich kafli piecowych. Część ekspozycji poświęconą początkom Jarocina uzupełnia makieta z próbą rekonstrukcji wyglądu miasta na przełomie XIII i XIV wieku.

Część historyczna jest dokumentacją przemian, jakie stały się udziałem Jarocina i okolicznych miejscowości na przestrzeni ostatnich wieków. Otwiera ją tekst dokumentu wystawionego przez króla Władysława Jagiełłę w 1407 roku, a potwierdzający przywileje, jakie Jarocinowi nadał książę Bolesław Pobożny w 1257 roku.

Na przestrzeni wieków Jarocin był nie tylko ważnym ośrodkiem rynku lokalnego. Dzięki położeniu na skrzyżowaniu traktów z Poznania do Kalisza i z Torunia do Wrocławia miał on także zasięg ponadlokalny. Rola Jarocina wzrosła szczególnie w XIX wieku, gdy miasto stało się znaczącym węzłem kolejowym oraz przejęło funkcje stolicy powiatu. Dziś na Ziemi Jarocińskiej, obok Jarocina status miasta posiada Żerków. W przeszłości miastami były także Jaraczewo, Mieszków oraz Nowe Miasto, a zgromadzone na wystawie obiekty z tych miejscowości (pieczęcie, statuty cechowe, recesy uwłaszczeniowe, dokumenty i liczne pamiątki po bractwach strzeleckich) pozwalają poznać funkcjonowanie ośrodków miejskich na tym terenie.

W wyniku zaborów Ziemia Jarocińska znalazła się pod panowaniem pruskim stając się terenem działalności germanizacyjnej zaborcy oraz walki mieszkańców o utrzymanie polskości regionu. Procesy te ilustrują między innymi materiały po współzałożycielu Hakaty - Hermannie Kennemannie z Klęki, dokumenty administracji pruskiej, a przede wszystkim liczne pamiątki ilustrujące pracę organiczną.

Dużą część ekspozycji poświęcono okresowi I wojny światowej oraz znaczącemu udziałowi społeczeństwa Ziemi Jarocińskiej w Powstaniu Wielkopolskim. Na ponadlokalny charakter miejscowych wydarzeń zwracają uwagę między innymi: odezwa, pierwszej na terenie Wielkopolski, Rady Żołnierskiej w Jarocinie z 9 listopada 1918 roku, dokumenty związane z jarocińskimi oddziałami powstańczymi oraz osobą, urodzonego w Mieszkowie, pierwszego głównodowodzącego powstaniem, gen. Stanisława Taczaka.

Zwartą grupę materiałów stanowią pamiątki odzwierciedlające życie społeczno-polityczne Jarocina w okresie II Rzeczypospolitej. Wśród licznych obiektów ilustrujących ten okres historii miasta uwagę zwracają eksponaty związane z handlem, rzemiosłem i sferą usługową, a także materiały dotyczące administracji publicznej i wojska stacjonującego w jarocińskich koszarach. Część historyczną kończą obiekty przypominające drugą wojnę światową. Ilustrują one najważniejsze wydarzenia na Ziemi Jarocińskiej z tego okresu, między innymi organizację administracji okupanta oraz losy wojenne mieszkańców regionu.

W części etnograficznej zaprezentowano eksponaty związane z kulturą materialną regionu. Znalazły się tu dawne narzędzia do uprawy ziemi i przetwarzania produktów rolnych, a także zestawy narzędzi ciesielskich i kołodziejskich oraz sprzęty do obróbki lnu i wełny. Wystawiono również wytwory sztuki ludowej. Obok bogatej kolekcji czepców tiulowych i innych elementów stroju ludowego, na uwagę zasługują snutki golińskie. Jest to biały haft nasnuwany, którego tradycje kontynuowane są do dziś w Golinie. Na ekspozycji są także dawne i współczesne rzeźby oraz instrumenty ludowe, między innymi siesienki i dudy wielkopolskie.